پیرامون تحولات افغانستان در ۹۰ روز اخیر مطالب فراوانی نوشته شده است و انبوهی از تحلیل ها با کارکردهای کوتاه مدت و بلند مدت با موضوعیت کشور افغانستان به نگارش درآمده است.

دلیل این همه توجه به تحولات افغانستان هم بر می گردد به اصالت و ماهیت اتفافات در این کشور که خیلی متفاوت و جنجالی تر از دیگر حوادث دنیا است. از طرف دیگر پیامدهای ناشی از اتفاقات تلخ در افغانستان، با توجه به آثار منفی که با خود به دنبال دارد، توجه کشورهای جهان بویژه کشورهای منطقه و همسایه این کشور را بخود جلب می کند.

تحولات اخیر افغانستان اگر چه متاثر از قدرت گرفتن گروه نام آشنایی بنام طالبان بود، اما ماهیت ظهور ناگهانی طالبان، ناشی از یک حادثه ساده نبوده و تحولات افغانستان زوایای پنهان و پیچیده دیگری هم دارد، که درک و کشف آنها نیاز به زمان زیادی دارد. اما یکی از نکات مهمی که از منظر استراتژی های نظامی در عمق اتفاقات ۲۰۲۱م افغانستان نهفته است، مقدمات آغاز مدل جدیدی از درگیری های درون سرزمینی بنام جنگ های پیوندی در این کشور است.

نشانه های جنگ پیوندی در افغانستان، ترکیب نیروهای عمل کننده در بطن طالبان در چندماه اخیر نهفته است که همزمان با جا خالی دادن مرموزانه امریکا از میدان افغانستان، صحنه مدیریت عملیات سقوط دولت اشرف غنی و حاکمیت و احاطه طالبان به دست کشور پاکستان و سرویس های نظامی و امنیتی آن افتاد و این سرآغاز مدلی از جنگ بنام "جنگ پیوندی" است که " جوزف نای" در نظریه" آینده قدرت نظامی " در سال ۲۰۰۹ میلادی مطرح کرده بود.

ماموریت اصلی این مدل جنگ، گسستن پیوندهای تاریخی و جغرافیایی یک نسل تاریخی و جایگزین کردن ترکیب تلفیقی و اتحاد سازی قومیتی به قیمت حذف بخشی از پیکره ثابت اجتماعی از یک جامعه است.

لذا اگر چنین سناریویی در عمق تحولات اخیر افغانستان طراحی شده باشد، باید شاهد حذف فیزیکی و جغرافیایی بخشی از نسل افغانی باشیم (که شواهد آن هم اکنون در قندهار و هرات و مزارشریف دیده می شود) و جایگزین آنان از پاکستان، بویژه از مناطق پشتون نشین آن خواهد بود.

پاکستانی که در تحولات اخیر از یک بازیگر نیمه آشکار به مداخله گری تمام عیار در تحولات میدانی افغانستان تبدیل شده و جالب تر اینکه طبق نقشه های جهانی آب و هوا از سال ۲۰۵۰ میلادی به بعد یکی از بحرانی ترین کشورها از لحاظ اقلیمی خواهد بود . موضوعی که هم اکنون پاکستان را به تکاپو وا داشته تا از افغانستان بعنوان مکان گزینی ثانوی استفاده بکند.

*عضو هیات علمی دانشگاه تهران

پایان/